مصرف الکل در بارداری یکی از امور خطرناکی است که ممکن است برخی از مادران به دلیل نداشتن اطلاعات کافی پیرامون خطرات آن، نسبت به آن اقدام کنند.
الکل می تواند سبب بروز مشکلات بسیار گسترده برای جنین شود و سلامت جسم و ذهن او را به خطر بیندازد.
الکل معمولا تاثیرات مستقیمی بر روی ذهن و مغز جنین می گذارد و این تاثیر در ماه های مختلف دارای شرایط متفاوتی می باشد.
در این مقاله قصد داریم تا شما عزیزان را با خطرات مصرف الکل در بارداری آشنا کنیم و پیرامون روش های جلوگیری از مصرف الکل در حاملگی و تاثیرات مصرف الکل توسط همسر در دوران بارداری زن، اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دهیم.
در ادامه با موضوعات زیر با ما همراه باشید:
- خطرات مصرف الکل در بارداری
- روند اثر گذاری الکل بر روی جنین
- الکل چه تاثیری بر مغز جنین دارد؟
- عوارض الکل بر روی نوزادان
- عوارض مصرف الکل بر روی مادران باردار
- روش های تشخیص الکل در مادران باردار
- تاثیر مخرب الکل بر شیردهی بانوان
خطرات مصرف الکل در بارداری
یکی از موضوعات مهمی که معمولا در دوران بارداری توسط برخی از مادران نادیده گرفته می شود، خطرات مصرف الکل است.
کسانی که در دوران بارداری به سر می برند، متناسب با هر دوره ای از آن، خطراتی را متوجه خود و جنین درون رحمشان بواسطه مصرف الکل می کنند.
این عوارض عمدتا برای جنین شامل آسیب های مغزی می شود و برای مادران باردار سبب بی اختیاری ادرار در بارداری و خونریزی های شدید و سقط می شود.
از دیگر خطرات مصرف الکل در بارداری موارد زیر است:
- زایمان زودرس: از جمله مشکلات شایع و پر وقوعی که پس از مصرف الکل توسط مادران باردار ایجاد می شود، زایمان زودرس و سریعتر از زمان مورد انتظار است. در صورتی که جنین پیش از هفته ۳۷ بارداری بدنیا بیاید، زایمان زودرس اتفاق افتاده و سبب بروز مشکلات تنفسی و خونی برای نوزاد می شود.
- مرگ جنین بواسطه سقط: در برخی از موارد به دلیل ساختار های خاص بدنی بانوان، بروز سقط های مکرر و تولد نوزاد مرده اتفاق می افتد. در این موارد عدم رسیدن اکسیژن و مواد مورد نیاز رشد و حیات جنین سبب مرگ او و یا سقط آن می شود. این امر معمولا پیش از پنج ماهگی رخ می دهد.
- عدم برخورداری از هوشیاری نوزاد پس از تولد: الکل می تواند سبب ایجاد اختلال در تکثیر و ایجاد سلول های مغزی در جنین شود. بنابر این در نوزادانی که مادران آن ها در طول دوره بارداری الکل و نوشیدنی های الکلی مصرف کرده اند هوشیاری و واکنش های مناسب در برابر محرک های محیطی دیده نمی شود.
- بروز مشکلات جسمی و نقوص ظاهری: علاوه بر مشکلات ذهنی، وجود برخی از مشکلات جسمی و ظاهری نیز از جمله تبعات مصرف الکل در حاملگی است. به دلیل این که عملکرد سلول ها با مصرف الکل با اختلال مواجه می شود، ممکن است برخی از اعضای بدن جنین به درستی و به صورت کامل شکل نگیرند و یا وزن جنین بسیار کمتر از حد مجاز شود. همچنین کوچک بودن سر و غیر طبیعی بودن حالت چشم ها از دیگر تبعات این امر است. نارسایی های کلیوی و یا ریوی نیز در کنار مشکلات قلبی عامل های دیگری هستند که به دلیل مصرف الکل در دوران بارداری ایجاد می شوند.
- بروز مشکلات روحی و مغزی در نوزادان: بروز بیش فعالی های شدید و یا قدرت ناکافی در یادگیری و به خاطر سپاری موارد و اطلاعات ارائه شده به او، از تبعات مصرف نوشیدنی های الکلی در دوران بارداری است. الکل می تواند سبب اختلال در یادگیری و فهم امور اطراف در نوزادان شود و شناخت آنان از محرک های بیرونی را با تاخیر همراه کند. همچنین عدم توانمندی نوزاد از بینایی خوب و یا شنوایی مورد انتظار سبب این عدم ادراک می شود.
- بروز افسردگی های شدید پس از زایمان برای مادران: از دیگر مشکلاتی که مادران بارداری که در این دوران اقدام به مصرف الکل کرده اند با آن روبرو می شوند، بروز افسردگی های بسیار شدید و غیر طبیعی پس از زایمان است. تغییراتی که در میزان هورمون های مترشحه از غدد اصلی بدن ایجاد می شود به عنوان یکی از فاکتور های بروز افسردگی پس از زایمان شناخته می شود. حال اگر این تغییرات هورمونی با عامل بیرونی مانند مصرف الکل نیز تشدید شود، افسردگی ها بیشتر و ماندگار تر خواهند شد.
روند اثر گذاری الکل بر روی جنین
زمانی که مادر باردار اقدام به مصرف الکل می کند، مواد موجود در الکل که سبب غیر فعال شدن گیرنده های عصبی می شوند، بسیار سریع از طریق بند ناف وارد خون نوزاد می شود.
این ورود همواره با درگیر کردن تمامی سلول ها و تاثیر گذاری مستقیم بر روی اندام ها همراه است. دلیل این امر این است که در بدن جنین یکی از آخرین عضوهایی که شکل می گیرد، کبد است.
در زیر می توانید سایر مراحل تاثیر گذاری الکل بر جنین را مشاهده فرمایید:
- پس از ورود الکل به بدن جنین به دلیل تشکیل نشدن کبد، مواد سمی در همه جای بدن او منتشر می شود.
- جنین هنوز توانایی هضم و یا دفع الکل را ندارد و این امر سبب بالا رفتن مواد سمی درون خون او می شود.
- الکل به شدت بر روی سلول های عصبی مرکزی تاثیر می گذارد و روند تشکیل مغز را با اختلال مواجه می کند.
- عدم فعالیت درست سلول های مغزی منجر به ناهنجاری های جسمی و ذهنی در جنین می شود.
ارتباط مشکلات روحی نوزادان با مصرف الکل مادران در دوران بارداری
همانطور که به آن اشاره کردیم یکی از تاثیرات مخربی که الکل بر روی جنین می گذارد، کاهش میزان هوشیاری و درک طبیعی جنین از محرک های بیرونی است.
نوزادانی که مادرشان در طول دوران بارداری اقدام به مصرف نوشیدنی های الکلی کرده اند، همواره بی قراری بیشتری از خود نشان می دهند.
اختلالاتی که در زمینه با مغز و روح جنین ایجاد می شود با عنوان اختلال سندرم الکل جنینی (FASD) شناخته می شود. در سال های قبل از هر پانصد نوزاد حدود ۲ نفر به این سندرم دچار بوده اند.
از مشخصات سندرم الکل جنینی که سبب بروز مشکلات روحی در نوزدان می شود موارد زیر است:
- الکل می تواند بر مغز جنین تاثیرات بسیار مستقیمی بگذارد و سبب اختلال بر روی سیستم های ذهنی شود.
- هر چقدر میزان الکل مصرفی مادران در دوران بارداری بیشتر باشد، این آسیب های مغزی شدت بالاتری خواهند داشت.
- ضعف حافظه و ناتوانی در گفتار و تکلم از جوانب تخریب های مغزی است که در سال های بعد از تولد سبب مشکلات شناختی و تخریب اعتماد به نفس در نوزادان می شود.
- نوزادانی که دارای ضریب هوشی پایین هستند نمی توانند همانند سایر همسالان خود روند رشد و شناخت را طی کنند و همین امر سبب سرخوردگی اجتماعی آنان در سال های بعدی می شود.
- نوزادانی که به سندرم الکل جنینی مبتلا می شوند، هیجانات بسیار زیادی را تجربه می کنند و میزان برخورداری آنان از آرامش کمتر از همسالانشان است.
- بروز استرس و اضطراب های غیر قابل کنترل و تمایل به آسیب رساندن به خود در کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری الکل مصرف کرده اند بیشتر است.
الکل چه تاثیری بر مغز جنین دارد؟
الکل یکی از موثرترین محرک هایی است که سبب تغییر در کارکرد سیستم عصبی مرکزی می شود. در صورتی که مادر باردار اقدام به مصرف الکل پیش از سه ماهگی کند، امکان بروز اختلالات مغزی در جنین بیشتر خواهد بود.
الکل تخریب های گسترده ای در مغز جنین ایجاد می کند و این امر سبب بروز مشکلات دیگر روحی و جسمی می شود.
در ادامه می توانید نحوه تاثیر گذاری الکل بر روی مغز جنین را در هفته های مختلف مشاهده فرمایید:
- الکل در هفته سوم می تواند سبب کارکرد نامنظم قلب شود که این امر به دلیل تاخیر در دستورالعمل های سیستم عصبی مرکزی است.
- در صورتی که سیستم عصبی مرکزی تحت تاثیر مواد سمی الکل قرار گیرد، رشد چشم ها و دست ها و همچنین سایر اندام های حیاتی مانند قلب به مخاطره می افتد.
- در ماه دوم اختلال در سیستم عصبی مرکزی سبب عدم ایجاد و شکل گیری دندان ها و گوش ها می شود.
- در ماه سوم در صورت تداوم در مصرف الکل توسط مادر، اندام های تناسلی جنین و لب و دهان او مورد تغییر شکل و ناهنجاری می شود.
- پس از سه ماهگی نیز آسیب های مغزی در جنین سبب کاهش میزان بهره وری هوشی و ناتوانی در رشد و نمو مناسب و طبیعی می شود.
عوارض الکل بر روی نوزادان
هنگامی که نوزادان دارای مادر معتاد به مشروبات الکلی بدنیا می آیند، رفتارهای متناقض و متفاوتی نسبت به سایر نوزدان همسن خود نشان می دهند. مشکلات عدیده ای این نوزادان را احاطه می کند و سبب عدم آرامش در آن ها می شود.
نوزادی که همواره در حال تقلا و بی قراری باشد، رشد خوبی نخواهد داشت و مغز او در دوسال اول تولد کامل و منسجم نخواهد شد.
در ادامه می توانید مشکلاتی که بواسطه مصرف الکل توسط مادران بر روی نوزادان ایجاد می شود را مشاهده فرمایید:
- وزن بسیار کم و غیر طبیعی نوزاد
- نداشتن آرامش و بی قراری ممتد و بی دلیل
- عدم برخورداری از هوش و ضریب حافظه مد نظر
- کوچک بودن غیر طبیعی سر
- بروز بیش فعالی و اشکال در تمرکز
- کوتاهی قد و ناتوانی های بصری
- مشکلات قلبی و ریوی و کلیوی
- عدم توانمندی برای مکیدن سینه مادر
- بروز شکاف لب
- ایجاد سندرم دان
- اسپینا بیفیدا
عوارض مصرف الکل بر روی مادران باردار
مصرف الکل آسیب هایی را نیز متوجه مادران باردار می کند. برخی از بیماری های روحی و ناتوانی های قلبی در میان بانوانی که در دوران بارداری خود الکل مصرف می کنند مشاهده می شود.
بیماری های قلبی در بارداری بر اثر سوء مصرف نوشیدنی های الکلی ایجاد می شود و همین امر روند خونرسانی به جنین را با وقفه روبرو می کند.
از دیگر عوارض مصرف الکل بر روی مادران باردار موارد زیر است:
- سوء تغذیه و کاهش غیر طبیعی وزن در بارداری
- عدم تحمل درد و تمایل به آسیب رساندن به خود
- نا امید شدن از توانمندی های خود و بروز مشکلات اعتماد به نفسی
- هجوم روحیات منفی در زمان های فشار و درد
- نداشتن صبر و حوصله برای فرزند پروری
روش های تشخیص الکل در مادران باردار
در صورتی که مادر بارداری اقدام به مصرف الکل کند، شناسایی این اقدام او نیازمند به بررسی برخی از رفتارها از جانب اوست.
بسیاری از بانوانی که اقدام به مصرف الکل می کنند پس از مدتی به آن اعتیاد پیدا می کنند و همین امر سبب مخفی کردن مصرف آن از دیگران به دلیل ناتوانی در کنار گذاشتن آن می شود.
نشانه های زیر می تواند به عنوان علائمی که دال بر مصرف الکل در مادران باردار است تلقی شود و اقدامات لازم را از سوی اطرافیان برای رسیدگی به شرایط مادران الکلی مد نظر قرار دهد:
- عدم صبر و حوصله و بروز پرخاشگری های شدید
- تمایل به ماندن در تنهایی و عدم حضور در جمع
- عدم رسیدگی به مسئولیت های مادرانه
- پافشاری بر روی این عقیده که مصرف الکل مشکلی برای جنین ایجاد نمی کند
- عدم رسیدگی به وضعیت سلامتی خود
- ممانعت برای انجام آزمایشات و غربالگری های دوره ای
تاثیر مخرب الکل بر شیردهی بانوان
مادران بارداری که در دوران بارداری نتوانند مصرف الکل خود را کنار بگذارند، پس از زایمان نیز با شیردهی به نوزادشان سبب تشدید مشکلات ذکر شده در قسمت های قبلی می شوند.
با پیروی از باید ها و نباید های دوران بارداری هر مادر باردار می تواند بهترین شرایط را برای رشد و نمو جنین خود ایجاد کند و سلامت خود را برای نگهداری و سرپرستی از نوزداش مهیا کند.
در زیر می توانید تاثیر مخرب الکل بر شیردهی بانوان را مشاهده فرمایید:
- انتقال الکل از شیر مادر به دستگاه گوارش نوزاد سبب تشدید عوارض این نوشیدنی در نوزاد می شود.
- نوزادانی که با شیر مادر الکلی تغذیه می شوند دارای اختلالات مهارتی خواهند بود.
- شیر آلوده به الکل می تواند بهداشت تغذیه ای کودک را به خطر بیندازد و سبب مسمومیت او شود.
روند ترک الکل در بانوان باردار
برای ترک الکل در دوران بارداری هر بانویی می بایست اقدامات لازم را تحت نظر متخصص انجام دهد. در جریان گذاشتن پزشک متخصص از مصرف الکل توسط مادر باردار می تواند شروع مناسبی برای روند ترک الکل باشد.
ایجاد مسمومیت بارداری بواسطه مصرف الکل بسیار شایع است. متخصصان پس از بررسی شرایط مادران بهترین روش ترک الکل را با استفاده از داروهای امن و غیر مضر به او ارائه می کنند و در هر مرحله از ترک، سلامت او را مورد بررسی قرار می دهند.
در این مقاله سعی کردیم تا شما عزیزان را با جوانب مختلف مصرف الکل در بارداری آشنا کنیم و پیرامون عوارض آن و تاثیراتی که این ماده اعتیاد آور بر روی جنین می گذارد، اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار دهیم.
در صورتی که پیرامون موارد فوق دچار ابهام و یا سوالی هستید و یا نیازمند به دریافت مشاوره های تخصصی در این زمینه اید می توانید با مشاوران ما در مرکز سلامت زنان سلام تماس حاصل فرمایید.
مرکز سلامت زنان سلام پایگاه امن و اطلاع رسان دقیقی است که شما را در دستیابی به سطح مطلوبی از آرامش روح و سلامت جسم حمایت و هدایت می کند.
